राज्यब्यूरो,रांची:भ्रष्टाचारकेमामलोंपरबेबाकीसेअपनीबातरखनेवालेनिर्दलीयविधायकसरयूरायनेमुख्यमंत्रीहेमंतसोरेनसेपूरेप्रकरणकीसीबीआइयाएसीबीजांचकरानेकाअनुरोधकियाहै।मुख्यमंत्रीकार्यालयकोसौंपेस्मार-पत्रमेंसरयूरायनेराज्यगठनसेलेकरअबतककेलौहअयस्ककेअवैधखननऔरइससंदर्भमेंहुईजांचपड़तालकाविस्तृतब्यौरादियाहै।रायनेपूर्वमुख्यमंत्रीरघुवरदासपरभीगंभीरआरोपलगाएहैं।उन्होंनेकहाकितत्कालीनमुख्यमंत्रीनेलौहअयस्ककेअवैधखननकोप्रोत्साहितकियाजिससेराज्यसरकारकोअरबोंकीचपतलगीहै।
रायनेतत्कालीनमहाधिवक्ताकीभूमिकाकोभीकठघरेमेंखड़ाकियाहै।रायनेपूरेमामलेकीजांचभ्रष्टाचारनिरोधकब्यूरो(एसीबी)सेकरानेतथाअवैधखननकेकेषड्यंत्रमेंशामिलदोषियोंएवंषड्यंत्रकारियोंकोदंडितकरनेकीमांगकीहै।
प्रेषितपत्रमेंसरयूरायनेपूरेप्रकरणकोविस्तारसेबतायाहै।कहा,वर्ष2000से2011केबीचझारखंडमेंबड़ेपैमानेपरलौहअयस्ककाअवैधखननहुआथा।अवैधखननकीजांचकेलिएकेंद्रकीतत्कालीनयूपीएसरकारनेसर्वोच्चन्यायालयकेन्यायाधीशएमबीशाह(अवकाशप्राप्त)कीअध्यक्षतामें22नवंबर2010कोएकउच्चशक्तिप्राप्तजांचआयोगकागठनकियाथा,जिसनेअक्टूबर2013मेंअपनाप्रतिवेदनभारतसरकारकोसौंपदिया।आयोगनेअपनीजांचमेंसिद्धकियाकिउक्तअवधिमेंझारखंडमेंबड़ेपैमानेपरलौहअयस्ककाअवैधखननहुआथा।आयोगनेझारखंडमेंलौहअयस्कपट्टाधारियोंपरअवैधखननकीमात्राकेहिसाबसेकुल14,541करोड़रुपयेकाजुर्मानालगायाथा।यहजुर्मानाअवैधखननकरनिकालेगएलौहअयस्ककीकीमतऔरइसपरब्याजकीराशिकोजोड़करथा।पट्टाधारीइसकेविरुद्धसर्वोच्चन्यायालयगएतोसर्वोच्चन्यायालयनेजुर्मानापरब्याजकीराशिमाफकरदीऔरआदेशदियाकिपट्टाधारियोंकोजुर्मानाकीमूलराशिकाभुगतानएकमुश्तकरनाहोगा।इसनिर्णयसेअवैधखननकरनेवालोंपरलगाईगईजुर्मानाकीराशि14,541करोड़सेघटकर7133करोड़रुपयेहोगई।इसकेबादखननकर्ताओंसेजुर्मानावसूलकरनेकाकामझारखंडसरकारकोकरनाथा।साथहीअवैधखननकरनेकेदोषीपाएगएपट्टाधारियोंकेखननपट्टोंकोनियमानुसाररद्दकरनेकीकार्रवाईकेबारेमेंनिर्णयलेनेकादायित्वभीझारखंडसरकारपरथा।रायनेलिखाहैकिजिससमयशाहआयोगकाप्रतिवेदनआयाउससमयझारखंडमेंयूपीएकीसरकारथीजिसकेमुख्यमंत्रीहेमंतसोरेनयानीआपस्वयंथे।तत्कालीनसरकारनेजुर्मानावसूलनेकेलिएत्वरितकार्रवाईआरंभकी।इसकेलिए9जून,2014कोएकउच्चस्तरीयसमितिगठितकी।इससमितिने20सितंबर2014कोप्रतिवेदनदेदिया।समितिनेबतायाकिझारखंडमेंलौहअयस्ककाखननकरनेवालेखननकर्ताओंमेंसेकिस-किसनेकिन-किननियमोंकाउल्लंघनकरअवैधखननकियाहै।इसकेबादझारखंडसरकारकोअवैधखननकरनेवालोंपरनियमानुसारकार्रवाईकरनीथी,जुर्मानावसूलनाथाऔरउनकाखननपट्टारद्दकरनेकीकार्रवाईशुरूकरनीथी।इसकेकुछहीदिनबादझारखंडमेंविधानसभाकेआमचुनावोंकीघोषणाहोगई।चुनावकेबादआपकेनेतृत्ववालीयूपीएसरकारबदलगई।इसकीजगहएनडीएकीसरकारबनी।रघुवरदासइससरकारकेमुख्यमंत्रीबने।अबइसनवगठितसरकारकोपूर्ववर्तीसरकारद्वारातयकिएगएजुर्मानेकीराशिकोअवैधखननकर्ताओंसेवसूलनाथा,लेकिनइसकेउलटरघुवरसरकारनेअवैधखननकेदोषियोंकोबचानेकाषड्यंत्रआरंभकरदिया।तत्कालीनमुख्यमंत्रीरघुवरदासस्वयंइसषडयंत्रकेसूत्रधारबनगएऔरअवैधखननकरनेवालोंकेविरूद्धकार्रवाईकरनेतथाउनसेजुर्मानावसूलनेकामामलाठंडेबस्तेमेंपडगया।
षडयंत्रकापहलाकदमआरंभहुआजुर्मानाकीराशिवसूलनेकीकार्रवाईकरनेकेबदलेजुर्मानाकीराशिकोघटानेकीसाजिशकरनेकेसाथ।पूर्ववर्तीजिलाखानपदाधिकारीद्वाराकीगईगणनाकेअनुसारशाहब्रदर्सपरब्याजकीपूर्वनिर्धारितराशिकोछोड़करजुर्माना605.56करोड़रुपयेथी।नएजिलाखानपदाधिकारीनेपतानहींकिसफॉर्मूलासेइसकोघटाकरकरीब194.59करोड़रूपयेकरदिया।
एकओरजुर्मानाकीराशिघटादीगईतोदूसरीओरघटाईगईजुर्मानाकीराशिभीनहींवसूलीगई।बीचमेंवसूलनेकीकोईकार्रवाईशुरूभीहुईतोउसपरसुनियोजितषडयंत्रकेतहतपानीफेरदियागया।अबइसकीजांचसीबीआईयाभ्रष्टाचारनिरोधकब्यूरोसेकराईजाएतोषडयंत्रकेसमग्रपहलूपूरीतरहसेउजागरहोजाएंगे।------------
सरयूरायकेआरोप
1.एकषडयंत्रकेतहतजस्टिसएमबीशाहआयोगकीअवैधखननसंबंधीअनुशंसाओंकोझारखंडमेंलागूनहीहोनेदियागयाताकिराज्यमेंअवैधखननकोप्रोत्साहितकरबंदरबांटकीजासके।
2.इसषडयंत्रमेंझारखंडकेतत्कालीनमुख्यमंत्रीरघुवरदास,तत्कालीनमहाधिवक्ताअजीतकुमारएवंअन्यकीमिलीभगतरहीहै।इनकीसक्रियभूमिकाकेबगैरयहषडयंत्रसफलनहींहोपाता।इन्होंनेस्वयंअनुचितवित्तीयलाभप्राप्तकरनेकीमंशासेअपनेपदकादुरुपयोगकियाहै।
3.सीटीओनहींरहनेकेबावजूदशाहब्रदर्सकोमाइनिगचालानदेनेकानिर्देशदेकरतत्कालीनमुख्यमंत्रीनेअवैधव्यापारकोबढ़ावादियाहै।
4.अवैधखननकरनेवालेपट्टाधारियोंद्वाराकीगईअनियमितताओंएवंउल्लंघनोंकीसुनवाईकरउनकेविरुद्धविधिसम्मतकार्रवाईकरनेकीप्रक्रियाकोएकषडयंत्रकेतहततत्कालीनमुख्यमंत्रीसहखानमंत्रीनेलंबेसमयतकबाधितरखाताकिअवैधखननकरनेवालेइसकाअनुचितलाभउठासकेंऔरकार्रवाईसेबचतेरहें।
5.तत्कालीनमुख्यमंत्रीस्वयंखानमंत्रीभीथे।वनएवंपर्यावरणमंत्रीभीथेऔरवित्तमंत्रीभीथे।एनपीवीकाभुगताननहीकरनेवालेपट्टाधारीसेकेवलचारदिनोंकेलिएशपथपत्रलेकरउसेनौमाहतकअवैधखननकरनेदेनेकाषडयंत्रइनकेसक्रियसहयोगकेबिनासंभवनहींहोपाता।
6.तत्कालीनअपरमहाधिवक्ता,श्रीअजीतकुमारनेझारखंडउच्चन्यायालयमेंखानविभागकेहितकेविरुद्धबहसकरपेशागतनैतिकताकोतार-तारकरदिया।इससंबंधमेंउन्होंनेजान-बूझकरखानविभागसेपरामर्शनहीलिया।नतीजाहुआकिअवैधखननकरनेवालोंकापट्टारदकरनेकेसरकारकेआदेशपरन्यायालयकीअंतरिमरोकलगगई।
7.खानविभागकेतत्कालीनअपरमुख्यसचिवनेअपरमहाधिवक्ताकेगलतआचरणकेविरुद्धमहाधिवक्ताकोपत्रलिखातोमुख्यमंत्रीनेकईवरीयअधिकारियोंकेसमक्षउन्हेंअपमानितकियाऔरउन्हेंराज्यसरकारकीसेवाछोड़करकेंद्रसरकारकीसेवामेंचलेजानेकेलिएविवशकिया।
8.सर्वोच्चन्यायालयकास्पष्टनिर्देशथाकिअवैधखननकरनेवालोंपरलगाएगएजुर्मानेकाभुगतानएकमुश्तकरनाहोगा।तत्कालीनमहाधिवक्ता,अजीतकुमारनेइसेदरकिनारकर20किश्तोंमेंभुगतानकरनेकाप्रस्तावउच्चन्यायालयकोदेदियाऔरकहाकिइसप्रस्तावपरदोनोपक्षों(अवैधखननकर्ताऔरखानविभाग)कीसहमतिप्राप्तहै।
9.तत्कालीनमहाधिवक्तानेअवैधखननकर्ताओंकेहकमेंअपनेपदकादुरुपयोगकईबारकिया।हरबारतत्कालीनमुख्यमंत्रीनेमहाधिवक्ताकाबचावकिया।राज्यहितकोनुकसानपहुंचायाऔरअवैधखननकर्ताओंकोलाभपहुंचाया।यहसबजान-बूझकरएकसाजिशकेतहतहुआ।