नयीदिल्ली/चंडीगढ़,दोनवंबर(भाषा)राष्ट्रीयराजधानीकेऊपरछायीजहरीलीधुंधकेमुद्देपरआरोप-प्रत्यारोपकेबीचदिल्ली,पंजाबऔरहरियाणाकीसरकारोंनेशनिवारकोकेंद्रसेतुंरतहस्तक्षेपकरनेएवंसंबंधितराज्योंसेमिलकरइसगंभीरस्थितिनेनिपटनेकेलिएसंयुक्तयोजनालागूकरनेकीमांगकी।दिल्लीकेउपमुख्यमंत्रीमनीषसिसोदियानेकेंद्रीयपर्यावरणमंत्रीप्रकाशजावड़ेकरपरराज्योंकेपर्यावरणमंत्रियोंकेसाथप्रस्तावितबैठकको12सितंबर,17अक्टूबरएवं19अक्टूबरकोलगातारतीनबारटालनेकाआरोपलगाया।उन्होंनेकहाकिउनकेपासदिल्लीकीखराबवायुगुणवत्तापरविचारकरनेकेलिएसमयनहींहै।सिसोदियानेदावाकियाकिकेंद्रसरकारपरालीकोजलानेसेरोकनेकेलिए63,000मशीनेंबनारहीहैजोदोसालमेंउपलब्धहोंगीऔरपूरीयोजनाकोलागूकरनेमेंसंभवत:50से60साललगेंगे।उन्होंनेपूछाकिइसअवधिमेंदिल्ली-राष्ट्रीयराजधानीक्षेत्र(एनसीआर)केलोगक्याकरेंगे।सिसोदियाकीटिप्पणीउसदिनआईहैजबजावेड़करनेआरोपलगायाकिदिल्लीकेमुख्यमंत्रीअरविंदकेजरीवालबच्चोंसेपरालीजलानेकेमामलेमेंहरियाणाऔरपंजाबकेमुख्यमंत्रियोंकोपत्रलिखनेकोकहकरमुद्देकाराजनीतिकरणकररहेहैंऔरअन्यमुख्यमंत्रियोंको‘खलनायक’केरूपमेंपेशकररहेहैं।उन्होंनेकहा,हमएनसीआरकेमंत्रियोंऔरअधिकारियोंकेसाथअतंरराज्यीयबैठककररहेहैं।सभीपक्षकारोंकोमिलकरकामकरनाचाहिएऔरएकदूसरेपरआरोपनहींलगानेचाहिए।’’इसबीच,केजरीवालनेजावड़ेकरकोपत्रलिखकरकहाकिवायुप्रदूषणदिल्लीविशेषकेलिएनहींहैयहउत्तरभारतकामुद्दाहैऔरइसलिएकेंद्रीयमंत्रीकेनेतृत्वमेंइसकासमाधानखोजनाचाहिए।हरियाणाकेमुख्यमंत्रीमनोहरलालखट्टरनेभीशनिवारकोकेंद्रीयपर्यावरणमंत्रीप्रकाशजावड़ेकरकोपत्रलिखकरराष्ट्रीयराजधानीक्षेत्रमेंप्रदूषणकीगंभीरस्थितिसेनिपटनेकेलिएसंयुक्तरणनीतिबनानेकेखातिरदिल्लीसहितपड़ोसीराज्योंकेमुख्यमंत्रियोंकीबैठकबुलानेकीमांगकीहै।उन्होंनेकिसीकानामलिएबिनाकुछपक्षकारोंद्वाराप्रदूषणपरकथितराजनीतिकरनेकीआलोचनाकी।दिल्लीकीआमआदमीपार्टीसरकारभाजपाकेनेतृत्ववालीहरियाणासरकारऔरकांग्रेसशासितपंजाबपरपरालीजलानेसेरोकनेमेंनाकामहोनेकाआरोपलगारहीहैजिसेदिल्लीकेप्रदूषणकामुख्यकारणमानाजारहाहै।हरियाणाकेमुख्यमंत्रीनेइससेपहलेजावड़ेकरसेफोनपरबातकरक्षेत्रकीसरकारोंएवंसंगठनोंकीसमन्वितकोशिशएवंरणनीतिबनानेकेलिएबैठकबुलानेकीमांगकी।उन्होंनेयहबैठकरविवारकोबुलानेकासुझावदिया।प्रधानमंत्रीनरेंद्रमोदीकोलिखीचिट्ठीमेंपंजाबकेमुख्यमंत्रीअमरिंदरसिंहनेभीकेंद्रसेतुरंतहस्तक्षेपकीमांगकीहै।उन्होंनेरेखांकितकियाहैकिराष्ट्रीयराजधानीक्षेत्रकेलोगोंकीपरेशानीसेउनकाराज्यबेरपरवाहनहींहै।’’उन्होंनेयहभीरेखांकितकियाकिकेंद्रसरकारनेपरालीप्रबंधनकेतहतकिसानोंको100रुपयेप्रतिक्विंटलबोनसदेनेकेउनकेप्रस्तावपरजवाबनहींदिया।अमरिंदरनेलिखा,‘‘क्यापंजाबएंवहरियाणासहितसभीपक्षकारोंसेपरामर्शकरइससमस्याकासमाधानखोजनाआपकीसरकारकीजिम्मेदारीनहींहै,मान्यवरप्रधानमंत्री?’’उन्होंनेस्वीकारकियाकिपरालीजलानेऔरहवाओंकीदिशाकीवजहसेदिल्लीमेंप्रदूषणकास्तरबढ़ा,लेकिनसाथविभिन्नस्वतंत्रएजेंसियोंकेआंकड़ोंकोभीरेखांकितकियाजिसकेमुताबिकप्रदूषणकीवजहउद्योग,वाहनऔरदिल्लीमेंबड़ेपैमानेपरहोरहेनिर्माणकार्यहैं।हालांकि,अमरिंदरसिंहनेसाथहीकहाकिवहइनआंकड़ोंकीआड़नहींलेरहेहैंनहीकिसीपरआरोपलगारहेहैंक्योंकिअपनेगुनाहछिपानेसेकिसीकोलाभनहींहोगा।वहीं,पहलेजावड़ेकरनेकहाथाकिपिछले15सालसेप्रदूषणकीसमस्याबढ़रहीथीऔरअबनरेंद्रमोदीकीसरकारइसकासमाधानकररहीहै।उन्होंनेशनिवारकोकहा,‘‘यहबहुतदुर्भाग्यपूर्णहैकिदिल्लीकेमुख्यमंत्रीसमाधानखोजनेकेबजायप्रदूषणकेमुद्देकाराजनीतिकरणकररहेहैं।वहबच्चोंकोहरियाणाऔरपंजाबकेमुख्यमंत्रियोंकोचिट्ठीलिखनेकेलिएउकसारहेहैंऔरउन्हें‘खलनायक’कीतरहपेशकररहेहैं।जावड़ेकरनेकहा,‘‘वायुप्रदूषणबिजलीकेबटनकीतरहनहींहैजिसेजबचाहेखोलदेंयाबंदकरदें।प्रदूषणकोकमकरनासततप्रक्रियाहै।सभीराज्योंकीएजेंसियोंऔरलोगोंकोइससमस्यासेनिपटनेमेंसहयोगकरनाचाहिए।’’केजरीवालपरनिशानासाधतेहुएजावड़ेकरनेकहाकिदिल्लीसरकारकोकरोड़ोंरुपयेविज्ञापनपरखर्चकरनेकेबजायलोककल्याणपरखर्चकरनाचाहिए।केंद्रीयमंत्रीनेकहा,‘‘मैंप्रदूषणसेलड़नेऔरलोगोंकोराहतपहुंचानेकेलिएसभीएजेंसियोंसेमिलकरकामकरनेऔरतुच्छराजनीतिमेंनहींपड़नेकीअपीलकरताहूं।’’उन्होंनेलोगोंसेमोटरवाहनकेबजायसाइकिलऔरसार्वजनिकपरिवहनकाइस्तेमालकरनेकीअपीलकी।