भोपाल/नयीदिल्ली,16मार्च(भाषा)मध्यप्रदेशकेराज्यपाललालजीटंडनकेनिर्देशोंकेबादसदनमेंविश्वासमतहासिलकरनेकीभाजपाकीमांगऔरप्रदेशसरकारद्वाराविधानसभाध्यक्षकाध्यानकोरोनावायरसकेखतरेकीओरआकर्षितकिएजानेकेबीचविधानसभाअध्यक्षनेसोमवारकोसदनकीकार्यवाही26मार्चतकस्थगितकरदी।राज्यपाललालजीटंडननेएकताजानिर्देशमेंमुख्यमंत्रीकमलनाथसेकहाकिवहकांग्रेसके22विधायकोंकेइस्तीफेकेबादमंगलवारकोअपनाविश्वासमतहासिलकरें।मध्यप्रदेशमेंसत्ताकोलेकरखींचतानकेबीचभाजपाउच्चतमन्यायालयपहुंची।भाजपाकेवरिष्ठनेताशिवराजसिंहचौहाननेउच्चतमन्यायालयसेहस्तक्षेपकीमांगकी।मध्यप्रदेशविधानसभाध्यक्षएनपीप्रजापतिद्वारासोमवारकोशुरूहुएबजटसत्रकोस्थगितकरनेकीघोषणाकियेजानेकेकुछहीसमयबादपूर्वमुख्यमंत्रीचौहानअदालतसेराज्यसरकारकोयहनिर्देशकाअनुरोधकियाकिवहसदनमेंविश्वासमतहासिलकरे।शीर्षअदालतचौहानकीअर्जीपरमंगलवारकोसुनवायीकरनेकेलिएसहमतहोगई।अर्जीमेंदलीलदीगईकिराज्यपालटंडननेमुख्यमंत्रीकोशनिवारकोनिर्देशदियाथाकिवह16मार्चकोउनकेसंबोधनकेतुरंतबादसदनमेंविश्वासमतप्राप्तकरेंलेकिनइसकाअनुपालननहींकियागया।शीर्षअदालतमेंसोमवारकोसंबंधितअधिकारीकेसमक्षइसमामलेकीशीघ्रसुनवाईकेलियेउल्लेखकियागया।इसयाचिकामेंकहागयाहैकिराज्यविधानसभाकेअध्यक्ष,मुख्यमंत्रीऔरविधानसभाकेप्रधानसचिवकोइसन्यायालयकेआदेशके12घंटेकेभीतरऔरराज्यपालकेनिर्देशोंकेअनुसारविधानसभामेंविश्वासमतहासिलकरनेकानिर्देशदियाजाये।जबएकसंवाददातानेसदनकोस्थगितकरनेकेलिएराज्यसरकारद्वाराकोरोनावायरसकेप्रसारकीचिंताकाउल्लेखकियेजानेकेबारेमेंपूछातोचौहाननेकहा,‘‘कोरोनावायरसभीइसअस्थिरसरकारकोबचानहींसकता।’’चौहाननेयहभीदावाकियाकिभाजपाकोसदनमेंबहुमतहै।मुख्यमंत्रीकमलनाथनेराज्यपालकोछहपृष्ठोंकाएकपत्रलिखाजिसमेंकहागयाकिविधानसभामेंविश्वासमतकराना‘‘अलोकतांत्रिकऔरअसंवैधानिक’’होताक्योंकिकांग्रेसकेकुछविधायकोंकोभाजपाद्वाराभाजपाशासितकर्नाटकमेंपुलिसकीमददसेकथिततौरपर‘‘बंधक’’बनाकररखागयाहै।प्रदेशकेसंसदीयकार्यमंत्रीगोविंदसिंहनेदेशमेंकोरोनावायरसकेखतरेकाउल्लेखकियाऔरकहाकिविश्वस्वास्थ्यसंगठननेभीइसेमहामारीघोषितकरदियाहै।इसकेबादस्पीकरप्रजापतिनेसदनस्थगितकरदिया।बजटसत्रकेपहलेदिनराज्यपालनेअपनासंबोधनएकमिनटमेंसमाप्तकरदियाऔरसदनसेनिकलगए।इसकेबादउन्होंनेकहा,‘‘आपसभीकोपताहैकिकोरोनावायरसमहामारीकेमद्देनजरराजस्थान,केरल,ओडिशा,छत्तीसगढ़औरमहाराष्ट्रकेजारीविधानसभाकेसत्रस्थगितकरदियेगएहैं।विधानसभामेंभाजपाकेमुख्यसचेतकनरोत्तममिश्रानेकहाकिमुख्यमंत्रीकोराज्यपालकेनिर्देशोंकेतहतसोमवारकोहीविश्वासमतहासिलकरनाचाहिए।मांगपरकांग्रेसविधायकोंद्वाराआपत्तिजतायेजानेकेबादसदनमेंहंगामाहुआ।विपक्षकेनेतागोपालभार्गवनेकहाकिविश्वासमतसोमवारकोहीहोनाचाहिएजिसपरप्रजापतिनेकहाकिविपक्षनेइसमुद्देपरस्पीकरकेसाथकोईचर्चानहींकीहै।हंगामेकेबीचसत्तापक्षऔरविपक्षीसदस्योंकेबीचआरोपप्रत्यारोपचला।स्पीकारकुछसमयकेलिएसदनसेचलेगए।जबवहवापसलौटेतोविपक्षनेविश्वासमतकेलिएजोरदियाजबकिसत्तापक्षनेइसकाविरोधकिया।हंगामेकेबीचसिंहनेस्पीकरकाध्यानकोरोनावायरसकोलेकरउत्पन्नस्थितिकीओरआकर्षितकियाऔरकहाकिइससेवैश्विकस्तरपरचिंताउत्पन्नहुईहै।स्पीकरनेइसकेबादसदनकीकार्यवाही26मार्चतकस्थगितकरदी।सदनस्थगितहोनेकेबादचौहानकेनेतृत्वमेंभाजपाके106विधायकराज्यपालआवासपहुंचेऔरतत्कालविश्वासमतकीमांगकी।इसबीचकमलनाथनेभाजपाकोचुनौतीदीकिवहउनकीसरकारकेखिलाफअविश्वासप्रस्तावलाये।कमलनाथनेसंवाददाताओंसेकहा,‘‘यदिभाजपायहकहकरविश्वासमतकीमांगकररहीहैकिहमारेपासबहुमतनहींहै,तोउन्हेंमेरीसरकारकेखिलाफएकअविश्वासप्रस्तावलानाचाहिए।वे(एकअविश्वासप्रस्तावलानेसे)बचक्योंरहेहैं।हमबहुमतसाबितकरेंगे।’’इससेपहलेदिनमेंभाजपाकेविधायकपार्टीकेवरिष्ठनेताओंकेसाथतीनअलगअलगबसोंमेंविधानसभापहुंचे।इससेपहलेवेअपराह्नकरीबदोबजेहरियाणाकेमानेसरसेभोपालपहुंचेथे।कईविधायककोरोनावायरसकेखतरेकेमद्देनजरचेहरेपरमास्कलगायेदिखे।येमास्कराज्यविधानसभासचिवालयद्वारामुहैयाकरायेगएथे।चौहाननेराज्यपालसेमुलाकातकेबादसंवाददाताओंसेकहा,‘‘कमलनाथसरकारबहुमतखोकरअल्पमतमेंआगईहै।राज्यपालनेमुख्यमंत्रीको16मार्चकोसदनमेंविश्वासमतहासिलकरनेकानिर्देशदियाथा।यदिउनकेपासबहुमतहैतोविश्वासमतकासामनाकरनेमेंउन्हेंकोईसमस्यानहींहोनीचाहिएथी।’’चौहाननेकहाकिकांग्रेसके22विधायकोंकेसदनसेइस्तीफादेनेकेमद्देनजर,कमलनाथकोबहुमतखोनेकेबादसरकारचलानेकाकोईसंवैधानिकअधिकारनहींहै।उन्होंनेकहा,‘‘सदनमेंकांग्रेसविधायकोंकीसंख्या(22विधायकोंकेइस्तीफेकेबाद)कमहोकर92होगईहै।हमारेपास106विधायकहैंजोराजभवनआयेहैं।भाजपाकेपासअभीस्पष्टबहुमतहै।कांग्रेससरकारविश्वासमतसेबचरहीहै।’’स्पीकरद्वारा22कांग्रेसविधायकोंमेंसेछहविधायकोंकेइस्तीफेस्वीकारकरनेकेबादपार्टीकेविधायकोंकीसंख्याकमहोकर108होगईहै।अभी16बाकीविधायकोंकेइस्तीफेस्वीकारहोनाबाकीहै,यदिउन्हेंभीगिनाजाएसत्ताधारीपार्टीकेविधायकोंकीसंख्या92होतीहै।सदनमेंभाजपाकेविधायकोंकीसंख्या107है।230सदस्यीयविधानसभामेंविधायकोंकीप्रभावीसंख्या222है।बहुमतकेलिएजरूरीसंख्या112है।सातअन्यमेंबसपाकेदोविधायक,सपाकाएक,चारनिर्दलीयहैंजिन्होंनेकमलनाथसरकारकोसमर्थनदियाथा।चौहानकीअर्जीअधिवक्तासौरभमिश्राकेजरियेदायरकीगईहै।इसमेंदलीलदीगईहैकिकमलनाथसरकारअल्पमतमेंआगईहैऔरउसेएकदिनभीसत्तामेंबनेरहनेकाकोईनैतिक,विधिक,लोकतांत्रिकयासंवैधानिकअधिकारनहींहै।याचिकामेंकहागयाहैकिशक्तिपरीक्षणस्थगितकरनेसेखरीदफरोख्तकोबढ़ावामिलेगाऔरयहराज्यपालकेनिर्देशोंऔरशीर्षअदालतद्वाराप्रतिपादितव्यवस्थाकाउल्लंघनहोगा।